RÖHR JOHANN, kupiec, polski konspirator
| < Poprzednie | Następne > |
JOHANN (Jan) RÖHR (24 VI 1817 Czerniejewo koło Gniezna – 26 VI 1877 Gdańsk), kupiec. Studiował architekturę we Wrocławiu i Berlinie. W 1846 za udział w organizowaniu powstania antycarskiego na Litwie skazany przez władze rosyjskie na 12 lat ciężkich robót w kopalniach syberyjskich i chłostę w postaci 3000 batów. Ułaskawiony w 1856, osiadł w Gdańsku jako prokurent handlowy w firmie Dom Handlowy Aleksandra Kazimierza Makowskiego.
W 1863, za wiedzą właściciela firmy i na polecenie władz polskich powstania styczniowego w Warszawie, zajmował się nielegalnym sprowadzaniem z Anglii (przez port w Gdańsku) transportów broni dla powstańców. Aresztowany 17 V 1863, sądzony przez Kammergericht (Sąd Najwyższy) w Berlinie, ułaskawiony. Po powrocie do Gdańska, w 1868 przejął – wraz z żoną Marią Meyer, siostrą żony Aleksandra Makowskiego – od przeprowadzającego się do Krakowa właściciela, jego mieszkanie przy Vorstädtischer Graben 39 (ul. Podwale Przedmiejskie) i firmę hurtowego handlu zbożem „Alexander Makowski & Co”. i prowadził ją aż do śmierci. Kantor mieścił się w 1874 przy Poggenpfuhl 37 (ul. Żabi Kruk). Pochowany na cmentarzu Nowym Katolickim przy Nowych Ogrodach (po zachodniej stronie obecnej ul. Strzeleckiej); w latach 2004–2005 (w związku z budową w tym miejscu biurowca) podczas prac prowadzonych przez gdańskie Muzeum Archeologiczne natrafiono na jego trumnę.
Po jego śmierci firmą do 1885 kierowała żona, także działaczka społeczna, jedna z pierwszych walczących o prawa kobiet (zm. około 1905 w Sopocie). M.in. przy Vorstädtischer Graben 39 (ul. Podwale Przedmiejskie) gościła w 1879 malarza z Krakowa Aleksandra Gryglewskiego, przyjaciela Jana Matejki. 29 VIII 1879 zmarł on śmiercią samobójczą, skacząc z okna drugiego pietra Ratusza Głównego Miasta na wewnętrzny dziedziniec (i od 1959 jest patronem ulicy w Gdańsku-Siódmym (VII) Dworze).
Bibliografia:
Archiwum Państwowe Gdańsk, Urząd Stanu Cywilnego Gdańsk, 1609/58, nr 1512/77 (akt zgonu).
Kukliński Jerzy, Röhr Jan, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. IV, Gdańsk 1997, s. 99.
