PARK OLIWSKI IM. ADAMA MICKIEWICZA
| < Poprzednie | Następne > |
_od_strony_Parku_Oliwskiego.JPG)
PARK OLIWSKI IM. ADAMA MICKIEWICZA (Park Oliwski, ogród opacki, zamkowy, królewski), przy dawnym klasztorze cysterskim w Oliwie, między obecną ul. Opata Jacka Rybińskiego a Opacką, powierzchnia 13 ha. Ozdobny ogród był związany z rezydencją opacką, istniejącą od XVI wieku, a rozbudowaną w XVIII wieku przez opata Franciszka Zaleskiego. 26 VII 1734 król polski August III wydał w ogrodzie ucztę na cześć carycy Anny Iwanownej.
Powstanie rokokowego parku wiąże się z rozbudową południowego skrzydła pałacu opatów przez Jacka Rybińskiego. Projekt ogrodnika Hentschla, wzorowany na ogrodach przy Pałacu Błękitnym w Warszawie, zrealizował Kazimierz Dembiński z Kocka, pracujący wcześniej w Wilanowie. Po południowo-wschodniej stronie pałacu, w tzw. części francuskiej, powstał ozdobny parter ogrodowy, o osi widokowej skierowanej ku Zatoce Gdańskiej, ujęty w szpaler geometrycznie strzyżonych drzew (Fürstliche Aussicht, Aleja Lipowa, Droga do Wieczności) oraz równoległe do alei duży staw i wnętrze ogrodowe zwane Rajem (Paradisium). Kolejny po Jacku Rybińskim (zm. 1782) opat Karl Hohenzollern-Hechingen sprowadził ogrodnika Johanna Georga Saltzmanna, który zgodnie z modą starał się imitować naturę na podstawie popularnych wyobrażeń o chińskich ogrodach. W północno-wschodniej, „angielsko-chińskiej” części powstały kręte ścieżki, pagórki, mostki, stawy i kaskada na Potoku Oliwskim, altany, pawilony i urządzenia (przedstawione na planie z 1792). Po 1793 przedłużeniem parku stało się wzgórze Pachołek z pawilonem widokowym na szczycie.
Po kasacie klasztoru i śmierci ostatniego opata Josepha Hohenzollern-Hechingena (1836) przeszedł na własność króla pruskiego. W okresie 1836–1881 zarządzał nim Gustaw Schöndorf (8 II 1810 Berlin – 25 X 1884 Gdańsk-Oliwa), który sprowadził egzotyczne odmiany drzew i krzewów, usunął zniszczone urządzenia, przekształcając park w ogród dendrologiczny. Z dawnych konstrukcji przetrwała kaskada i groty szeptów. Kolejnym zarządcą w latach 1885–1898 był ogrodnik Julius Gottlieb Radike, po nim w 1899–1929 Erich Wocke, który w 1910 w miejscu labiryntu (w pobliżu oranżerii przebudowanej w cieplarnię i palmiarnię) założył alpinarium.
Po przyłączeniu Oliwy do Gdańska w 1926 park przeszedł pod zarząd miejski. Po II wojnie światowej został wpisany do rejestru Ochrony Zabytków Przyrody, nazywany Parkiem Narodowym w Oliwie. W 1946 powstała Stacja Aklimatyzacji Roślin, 22 XII 1947 udostępniono Palmiarnię, w 1956 Ogród Botaniczny, od 26 XI 1955 (w stulecie śmierci poety) nosi imię Adama Mickiewicza (ustawiono w nim pomnik, popiersie poety). W 1976 w naturalnym otoczeniu parku znalazła miejsce stała ekspozycja Galerii Współczesnej Rzeźby Gdańskiej. Odbudowana altana wykorzystywana jest jako miejsce plenerowych koncertów. W obręb parku włączono położony po południowej stronie dawnego klasztoru teren, na którym mieścił się niegdyś ogród użytkowy. Prowadzone prace (ostatnio w okresie 2000–2001) nadały tej części charakter rekreacyjny. W Pałacu Opatów ma siedzibę Oddział Sztuki Współczesnej Muzeum Narodowego, w Spichrzu Opackim Oddział Etnograficzny, a w dawnej wozowni składnica muzealna.
