MIONSKOWSKI BRUNON, działacz gdańskiej Polonii
| < Poprzednie | Następne > |
BRUNON MIONSKOWSKI (22 XI 1909 Gołubie koło Kartuz – 4 VIII 1995 Gdańsk), urzędnik Rady Portu i Dróg Wodnych, podporucznik Gryfa Pomorskiego, pracownik Politechniki Gdańskiej (PG). Syn inkasenta firmowego Aleksandra i Anny z domu Wiczkowskiej (15 VI 1889 – 30 X 1973 Gdańsk), działaczy polskich organizacji w II Wolnym Mieście Gdańsku (II WMG). Od 1913 mieszkał z rodzicami w Gdańsku przy Vorstädtischer Graben 16 (ul. Podwale Przedmiejskie), w 1931 zdał maturę w Gimnazjum Polskim, posiadał obywatelstwo II WMG. Po odbyciu praktyki w warsztatach PKP w Gdańsku-Zaspie (1–31 V 1931) bezskutecznie ubiegał się w Dyrekcji Kolei o stypendium na studia w Technische Hochschule Danzig. Od 20 VII 1932 do 27 VIII 1939 pracował jako urzędnik (starszy sekretarz) w Radzie Portu i Dróg Wodnych.
Podobnie jak rodzeństwo – Gertruda (25 VII 1911 – 30 VII 1975 Gdańsk), Franciszek (26 XI 1920 – 30 X 2001), Aleksander (25 X 1922 Gdańsk – 18 VIII 1968 Gdańsk) i Wanda zam. Jarka (22 VI 1924 – 15 V 1995) – działał w organizacjach polonijnych. Od 1930 należał do tajnego Związku Strzeleckiego Okręgu Północnego (pod nazwiskiem Brunon Sommerfeld), odbył przeszkolenie wojskowe na kursach w Gdyni i Tczewie. Ponadto był członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki, Towarzystwa Ludowego „Jedność”, Ligi Morskiej, Towarzystwa Śpiewaczego „Moniuszko”, Związku Harcerstwa Polskiego, Tajnej Organizacji Wojskowej w II WMG, a także referentem oświatowym Towarzystwa Byłych Powstańców i Wojaków. W latach 1937–1938 pełnił funkcję zastępcy skarbnika Gedanii, w 1939 kierownika Wydziału Sportów Zimowych. W 1937 został członkiem Gminy Polskiej Związku Polaków, w jej ramach był kierownikiem Biura Turystycznego i przewodnikiem polskich wycieczek po Gdańsku. Uczestniczył w pracy polskich świetlic (przy obecnej ul. Wałowej 16A i na Długim Targu 18), m.in. w 1936 i w latach 1937–1939 przygotowywał dekoracje i instalacje elektryczne teatru kukiełkowego Skrzat.
W 1935, zaprzysiężony przez płk. Antoniego Rosnera z Komisariatu Generalnego RP w Gdańsku, został współpracownikiem Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego (pseudonim Adam, Sokół). W tym samym roku odbył tajne przeszkolenie w zakresie dywersji i sabotażu w Puszczy Kampinoskiej, był łącznikiem między Wydziałem Wojskowym Komisariatu Generalnego w Gdańsku a współpracownikami polskiego wywiadu w Prusach Wschodnich (Malbork, Elbląg, Ełk). 27 VIII 1939 uniknął aresztowania pracowników Rady Portu i Dróg Wodnych, przedostał się do siedziby Komisariatu Generalnego RP w Gdańsku i wywieziony został samochodem dyplomatycznym do Gdyni, skąd udał się do Gołubia, gdzie przebywała jego żona i dzieci. 1 IX 1939 wyjechał z rodziną pociągiem ewakuacyjnym do Chełma Lubelskiego, następnie udał się do Włodzimierza Wołyńskiego z zamiarem wstąpienia do specjalnej jednostki Wojska Polskiego – Legionu Gdańskiego (do jej utworzenia ostatecznie nie doszło). W Chełmie Lubelskim w grudniu 1939 wstąpił do Służby Zwycięstwu Polsce i powrócił na Pomorze. Pozostawał w ukryciu, był uczestnikiem spotkania założycielskiego Gryfa Pomorskiego (Stężyca, marzec 1940). Od 1942 należał do Polskiej Armii Powstania (PAP), był zastępcą szefa sztabu, od lipca 1942 szefem sztabu i komendantem rejonu Starogard Gdański, w 1943 – z dokumentami na nazwisko Bernard Cysewski – szefem Wydziału Organizacyjnego Komendy Okręgu Kościerzyna PAP. W grudniu 1943 podporządkował się Armii Krajowej (AK): do czerwca 1944 szef Wydziału Organizacyjnego Komendy Inspektoratu Okręgowego Tczew Okręgu Pomorze AK, następnie szef Wydziału Organizacyjnego Komendy Inspektoratu Rejonowego Tczew–Chojnice AK, w czerwcu–sierpniu 1944 p.o. komendanta Inspektoratu Rejonowego Tczew–Chojnice AK (ps. Edwin, Cegła). W kwietniu 1944 został ranny w nogę w starciu z niemieckim policjantem.
Od 8 IV 1945 ponownie przebywał w Gdańsku, działał w konspiracyjnym „Nie”, następnie w Delegaturze Sił Zbrojnych. W lipcu 1945, uznany za komendanta AK na Pomorzu został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa w swoim mieszkaniu przy ul. Płowce, zwolniony po trzech miesiącach. W latach 1945–1947 pracował w Urzędzie (Zarządzie) Miejskim w Gdańsku, od 1946 przewodniczący objazdowej Komisji Weryfikacyjno-Rehabilitacyjnej dla powiatów sztumskiego, kwidzyńskiego, malborskiego i gdańskiego dla obywateli pochodzenia polskiego byłego II WMG i byłych Prus Wschodnich. Od 1948 do końca 1950 pełnił funkcję kierownika Działu Spraw Narodowościowych w Wydziale Społeczno-Politycznym Urzędu Wojewódzkiego. W latach 1951–1953 był planistą w Zjednoczeniu Budownictwa Miejskiego w Gdańsku. Od 1953 do 1977 pracownik administracyjny, planista, kierownik Sekcji Organizacji Produkcji w Zakładzie Żelbetnictwa Wydziału Budownictwa Lądowego PG. W 1956 wchodził w skład Komisji ds. Ludności Rodzimej, podejmującej na lokalnym, gdańskim szczeblu decyzje o zgodzie na wyjazdy przedstawicieli ludności rodzimej do Niemiec (zob. wyjazdy rodzimych gdańszczan w latach 50. XX wieku w ramach akcji łączenia rodzin). Jeden z twórców Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich (TRZZ). Od 1977 na emeryturze.
W latach 1945–1950 był prezesem Klubu Sportowego Gedania, 1945–1950 członkiem Polskiego Związku Zachodniego, 1966–1978 prezesem Zrzeszenia Właścicieli Nieruchomości w Gdańsku, ponadto należał do Koła Polonii Gdańskiej w Towarzystwie Przyjaciół Gdańska oraz koła Związku Bojowników o Wolność i Demokrację (1968–1990), od 1990 członek Związku Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych na PG.
Został odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1957), odznakami „Za Zasługi dla Gdańska” (1960) i „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” (1965), Medalem 50-lecia Gimnazjum Polskiego w Gdańsku (1972), złotą odznaką Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich (1972), Medalem 50-lecia Instytutu Bałtyckiego (1975), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1976). Pochowany na cmentarzu św. Franciszka w Gdańsku.
Bibliografia:
Dział Obiegu i Archiwizacji Dokumentów Politechniki Gdańskiej (akta osobowe).
