BOGDANOWICZ STANISŁAW, proboszcz kościoła NMP
| < Poprzednie | Następne > |
STANISŁAW BOGDANOWICZ (6 XI 1939 Żwirynia, pow. Święciany, obecnie Litwa – 20 X 2017 Gdańsk), proboszcz kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (NMP), honorowy obywatel Gdańska. Syn Jana, pracownika kolejowego i Stanisławy, brat Leontyny, Jana, Witolda i Antoniego (ur. 1943). W Gdańsku od 1946, zamieszkał wówczas z rodziną na Krakowcu.
Maturę zdał w 1957 w VI Liceum Ogólnokształcącym, 8 IV 1962 przyjął święcenia diakonatu, kapłańskie 29 VI 1962 w kościele NMP w Gdańsku z rąk bp. Edmunda Nowickiego, w 1963 absolwent Gdańskiego Seminarium Duchownego. Od 5 VI 1963 do 5 VII 1969 wikariusz w kościele Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Pruszczu Gdańskim. W 1964, po postawieniu przez Urząd do Spraw Wyznań zarzutów dotyczących treści kazania wygłoszonego na odpuście św. Wojciecha 26 kwietnia tego roku, nie otrzymał paszportu na wyjazd na studia do Rzymu. W związku z tym podjął studia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, w 1967 ukończył tam pedagogikę pastoralną. W latach 1968–1975 referent w Kurii Biskupiej w Gdańsku, od 5 VII 1969 do 30 IV 1975 rektor kościoła św. Andrzeja Boboli w Sopocie. Od 1 IV 1974 wykładowca Biskupiego Seminarium Duchownego w Oliwie. Od 1 V 1975 do 10 I 1979 był proboszczem kościoła Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, od 11 I 1979 proboszczem NMP w Gdańsku. Jednocześnie, po przejęciu przez diecezję gdańską poewangelickiego kościoła św. Jana, od 16 XI 1991 do 4 IX 1998 jego rektor.
11 IX 1966 aresztowany za „rozpowszechnianie fałszywych wiadomości” (po zarekwirowaniu przez władze kopii obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej), osadzony w Areszcie Śledczym w Lublinie, następnie w Areszcie Śledczym Warszawa-Mokotów. W październiku 1966 został skazany wyrokiem Sądu Powiatowego w Lublinie na dziesięć miesięcy więzienia w zawieszeniu na dwa lata. Pod koniec lat 70. XX wieku odprawiał msze św. z okazji 3 maja i 11 listopada; umożliwiał prowadzenie w kościele NMP głodówek w sprawie aresztowanych 3 V 1980 działaczy opozycji Dariusza Kobzdeja i Tadeusza Szczudłowskiego. Od 1979, wspierany przez ówczesnego wojewódzkiego konserwatora zabytków Mirosława Zeidlera, upominał się o zwrot dzieł sztuki przejętych z kościoła NMP przez państwo (odzyskał około 150) ( zabytki sztuki gdańskiej w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie).
Po wprowadzeniu stanu wojennego 13 XII 1981 ukrywał działaczy Solidarności oraz pomagał im w ukrywaniu się, między innymi Jerzemu Romanowi, Krzysztofowi Dowgialle i Bogdanowi Borusewiczowi (udzielił mu ślubu z Aliną Pienkowską). W styczniu 1982 odwiedzał internowanych w Ośrodku Odosobnienia w Iławie i zabiegał u gen. Jerzego Andrzejewskiego o uwolnienie działaczy aresztowanych za organizowanie w grudniu 1981 strajku w Porcie Gdańskim (m.in. Czesława Nowaka, Eugeniusza Szymeckiego i Wiesława Wiki-Czarnowskiego). Brał udział w przygotowaniu ucieczki Andrzeja Michałowskiego i Antoniego Grabarczyka z gmachu Sądu Marynarki Wojennej w Gdyni, do której jednak nie doszło. Umożliwiał (mimo sprzeciwu władz) umieszczanie w kościele NMP tablic upamiętniających żołnierzy antykomunistycznego podziemia zbrojnego po 1944 oraz ofiary sowieckich i niemieckich represji.
Od 17 IX 1978 kanonik honorowy gdańskiej Kapituły Katedralnej, od 27 X 1981 jej kanonik gremialny. Od 1 II 1979 diecezjalny duszpasterz kombatantów oraz diecezjalny duszpasterz rzemieślników. Od 20 IX 1986 do 1 II 2001 diecezjalny duszpasterz nauczycieli i wychowawców. Od 7 XII 1990 członek Rady Kapłańskiej oraz Kolegium Konsultorów, od 1 IX 1990 wizytator katechetyczny. Od 9 III 1995 członek Archidiecezjalnej Komisji Katechetycznej, od 9 IX 1995 do 1 II 2001 archidiecezjalny moderator Akcji Katolickiej, od 23 IX 1995 duszpasterz bankowców. Od 12 IV 1996 protonotariusz apostolski (infułat). Od 1 I 1997 do 25 I 2002 dziekan Dekanatu Gdańsk-Śródmieście. Od 1 II 2001 diecezjalny duszpasterz kombatantów oraz diecezjalny duszpasterz rzemieślników. Od 9 II 2001 członek Archidiecezjalnej Rady Duszpasterskiej, od 10 IX 2001 członek Instytutu Stałej Formacji Kapłańskiej. W 2001 członek Komisji Głównej III Synodu Gdańskiego. Od 5 V 2008 wikariusz generalny archidiecezji gdańskiej, od 17 XII 2008 członek Archidiecezjalnej Komisji ds. Sztuki i Budownictwa Sakralnego. Od 27 X 2014 na emeryturze.
Autor kilkudziesięciu książek o historii oraz architekturze i dziejach gdańskich kościołów, także biografii jego przedstawicieli (wiele z nich także w wersji niemieckojęzycznej), w tym monografii Kościół Gdański pod rządami komunizmu 1945–1984 (2000), Lech Kaczmarek. Biskup Gdański (1994) czy Karol Maria Splett. Biskup Gdański czasu wojny, więzień specjalny PRL (1995), artykułów w prasie katolickiej i bajek dla dzieci (pod pseudonimem Stan Bogdan), m.in. O małym Kostku i herbie Ferberów czy Baśnie gdańskie. Patron organizowanych od 1985 przez Bogusława Grabowskiego w kościele NMP Mariackich Wieczorów Organowych. Kapelan Stowarzyszenia Godność; wyróżniony m.in. Nagrodą im. Brata Alberta (1981), nagrodą Prezydenta Miasta Gdańska za rozpowszechnianie kultury, sztuki i wiedzy o Gdańsku (1991), Orderem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec I klasy (1998) za wyjątkowe zasługi w realizacji idei zbliżenia narodów polskiego i niemieckiego. W latach 1997–2001 członek kapituły Medalu księcia Mściwoja II i Medalu św. Wojciecha, w 2001 uhonorowany tym drugim za starania o odzyskanie wywiezionych dzieł sztuki sakralnej, a także za osiągnięcia naukowe i autorskie. Odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2008). Od 2004 honorowy obywatel Gdańska (z wnioskiem wystąpiło Stowarzyszenie Godność (zob. Czesław Nowak)), w 2014 otrzymał Medal Prezydenta Miasta Gdańska. W 2006 laureat Nagrody Artystycznej Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki, w 2007 otrzymał Nagrodę Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury za zaangażowanie i wkład w dzieło tworzenia gdańskiej kultury, w 2014 Nagrody Miasta Gdańska za Promocję Kultury Miasta Gdańska im. Marcina Opitza. Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Wielkim OOP (2017, przekazanym na ręce brata zmarłego, Antoniego).
Zmarł niedługo po operacji usunięcia krwiaka mózgu. Pochowany w Krypcie Kapłanów Archidiecezji Gdańskiej w kościele NMP, 20 X 2019 odsłonięto poświęcone mu epitafium. 9 II 2023 jego imieniem nazwano skwer w Gdańsku, między ul. Szeroką, Latarnianą, św. Ducha i Targiem Drzewnym.
